کد مطلب:102444 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:276

گنجینه کتابخانه » معارف نهج البلاغه » نهج البلاغه »»» فهرست کتاب
علی بر فراز بام تاریخ











تاریخ حركت قانونمند و نظام یافته ی مجتمعهای انسانی در درازنای زندگی بشر است و به سه گونه تعبیر و بیان می شود:

الف: حادثه نگاری یا ثبت حوادث و پیشامدهای رخداده در زندگی بشر، بدون بررسی چند و چون و چگونگی و چرایی آن.

ب: تاریخ تحلیلی یا بررسی وقایع و پیشامدها، جستجوی علل و اسباب آنها، تجزیه و تحلیل رخدادها و ارزیابی ژرفا و گستره ی زمانی و مكانی آنها و نگرشی به آینده و پیامدها و ارزش آنچه به دنبال حوادث تاریخی خواهد آمد.

ج: فلسفه ی تاریخ یا قوانین و احكام به دست آمده از تاریخ تحلیلی و وقایع و حوادث تاریخی.

برخی از مكتبها برای تاریخ هیچ تاثیر و نقشی در زندگی بشر قائل نیستند و برخی دیگر تنها آثار و نتایج حوادث را در مورد ناگواریها مقصر و در مورد كامیابیها موثر می دانند. عده ای از افراد، بشر را دست بسته ی جبر تاریخ به شمار می آورند و گروهی نیز، بشر را سازنده ی تاریخ و حوادث می پندارند.

مكتب اسلام تاریخ را یك قانون و سنت اجتماعی می داند كه از مشیت ثابت و تغییر ناپذیر الهی و اراده ی آزاد انسانی به وجود می آید. در جریان تاریخ، مانند هر جریان طبیعی- انسانی دیگر، عوامل متعددی تاثیر می گذارند، لیكن اراده ی آزاد انسانی می تواند همه ی عوامل موثر را، چنانكه می خواهد، در اختیار گیرد و در مسیر

[صفحه 256]

مطلوب خود قرار دهد و این تغییر بستگی به میزان آگاهی او از جان و جهان و جهان آفرین دارد و این آگاهی را بیشتر از هر چیز از بررسی جریانهای تاریخی گذشته، تحلیل دقیق حوادث به وقوع پیوسته به دست می آورد و این دستاورد استخراج اصول و قوانین از حركتهای تاریخی و آموختن دقیق آنها برای شناخت حوادث و رخدادهای كنونی و ترسیم دقیق خط سیر مطلوب و درست آینده است، و به جای هر تعریفی می توان آن را «تقدیر علمی تاریخ» خواند.

همه ی داستانهای قرآن كریم، سرگذشت پیامبران گذشته و امتهایشان، كسانی كه در برابر پیامبران به مخالفت ایستادند و افرادی كه ایمان آوردند، همه برای اندیشه كردن، آگاه شدن و عبرت گرفتن مغزداران و خردمندان است.

آموزشهای تاریخی پیامبر گرامی اسلام، پس از قرآن، نیز همین هدف را دنبال می كند و سرگذشت آدم تا خاتم را در یك راستا و به صورت یك قانون پیوسته نشان می دهد.

رهنمودهای امیرالمومنین در زمینه ی تاریخ نیز پرتوی تابان از هدایت تاریخی قرآن و بازتاب راستینی از آموزشهای ژرف پیامبر جهانیان است. نهج البلاغه در بردارنده ی بخش مهم و قابل توجهی از آموزشهای تاریخی است، كه در ذیل عناوینی از آن آموزشها به اطلاع می رسد:


صفحه 256.